دورهمی ماراتون در مسیر هوش محوری

بلاکچین چیست؟

بلاکچین (Blockchain) یک پایگاه داده توزیع‌شده و غیرقابل تغییر است که اطلاعات را به شکل زنجیره‌ای از بلوک‌ها ذخیره می‌کند. هر بلوک شامل مجموعه‌ای از داده‌ها (مثل تراکنش‌ها)، زمان ثبت، و یک کد به‌نام «هش» است که آن را به بلوک قبلی متصل می‌کند.

به زبان ساده، بلاکچین مثل یک دفتر حساب دیجیتال مشترک است که همه اعضای شبکه نسخه‌ای از آن را دارند. این دفتر نه در اختیار یک نفر بلکه بین همه پخش شده است، و هیچ‌کس به‌تنهایی نمی‌تواند اطلاعات آن را دست‌کاری کند، چون هر تغییری باید توسط اکثریت شبکه تأیید شود.

ویژگی‌های اصلی بلاکچین:

غیرمتمرکز بودن: کنترل آن در دست یک نهاد مرکزی نیست.

شفافیت: همه می‌توانند تغییرات را ببینند.

امنیت بالا: به‌دلیل رمزنگاری و ساختار توزیع‌شده‌اش، بسیار مقاوم در برابر تقلب و هک است.

تغییرناپذیری: اطلاعات ثبت‌شده قابل حذف یا ویرایش نیستند.

کاربردها:

فراتر از رمزارزهایی مثل بیت‌کوین، بلاکچین در زمینه‌هایی مانند سیستم‌های مالی، زنجیره تأمین، رأی‌گیری الکترونیک، مالکیت دیجیتال، قراردادهای هوشمند و حتی شهرهای هوشمند کاربرد دارد.

نقش بلاکچین در زندگی شهری

1. مدیریت داده‌ها و شفافیت

در یک شهر هوشمند، حجم بسیار زیادی از داده‌ها از سنسورها، سیستم‌های حمل‌ونقل، خدمات شهری و شهروندان تولید می‌شود. بلاکچین می‌تواند این داده‌ها را به‌صورت غیرقابل‌تحریف، شفاف و قابل‌ردیابی ثبت و نگهداری کند. این یعنی:

جلوگیری از دستکاری داده‌ها

امکان نظارت مستقل بر عملکرد نهادهای شهری

افزایش اعتماد شهروندان به سیستم‌های مدیریت شهری

2. هویت دیجیتال شهروندان

با استفاده از بلاکچین می‌توان برای هر شهروند یک هویت دیجیتال امن و غیرقابل جعل تعریف کرد که در تعامل با خدمات مختلف شهری (مثل سلامت، آموزش، حمل‌ونقل، رأی‌گیری شهری و…) کاربرد دارد.

3. مدیریت انرژی و زیرساخت‌ها

در شبکه‌های هوشمند برق یا «smart grid»، بلاکچین می‌تواند تبادل انرژی بین کاربران (مثلاً کسانی که پنل خورشیدی دارند) را بدون نیاز به واسطه مرکزی ممکن کند. این یعنی:

کاهش هزینه‌ها

افزایش بهره‌وری در مصرف و تولید انرژی

شفاف‌سازی در صورتحساب‌ها و تراکنش‌ها

4. پرداخت‌های هوشمند و خرد

با بلاکچین، پرداخت برای خدمات شهری مثل حمل‌ونقل عمومی، پارکینگ، یا شارژ خودروهای برقی می‌تواند خودکار، امن و بدون واسطه بانکی انجام شود؛ مخصوصاً با استفاده از قراردادهای هوشمند.

5. مدیریت پسماند و زنجیره تأمین شهری

با ثبت هر مرحله از فرایند جمع‌آوری و بازیافت پسماند روی بلاکچین، می‌توان به صورت شفاف و قابل پیگیری روند بازیافت، هزینه‌ها و مشارکت شهروندان را ثبت کرد. همین مفهوم در زنجیره تأمین محصولات شهری (مثلاً مواد غذایی) نیز کاربرد دارد.

6. رأی‌گیری و مشارکت شهروندی

رأی‌گیری در شوراهای محلی، نظرخواهی‌های عمومی یا انتخابات شهری می‌تواند با استفاده از بلاکچین امن، ناشناس، و قابل‌اعتماد انجام شود. این موضوع مشارکت دموکراتیک را در شهر هوشمند تقویت می‌کند.

بلاکچین، ستون فقرات اعتماد در شهرهای هوشمند آینده است؛ جایی که سیستم‌ها به‌طور خودکار و امن با هم ارتباط دارند، شهروندان مالک داده‌های خود هستند، و خدمات شهری به‌صورت شفاف، دقیق و غیرمتمرکز ارائه می‌شود.

شهر آینده

تصور کنید وارد شهری شده‌اید که همه‌چیز با داده و اعتماد کار می‌کند. شهری که نه‌فقط هوشمند، بلکه مبتنی بر اعتماد دیجیتال است؛ شهری که با کمک فناوری‌هایی مثل بلاکچین، اینترنت اشیا (IoT)، هوش مصنوعی، و 5G اداره می‌شود.

ویژگی‌های کلیدی این شهر آینده:

هویت دیجیتال برای همه

هر شهروند، یک هویت دیجیتال بلاکچینی دارد که به او امکان می‌دهد بدون نیاز به کارت فیزیکی یا مدارک سنتی، به خدمات درمانی، آموزشی، مالی، یا حمل‌ونقل دسترسی داشته باشد — همه در بستر امن، شخصی‌سازی‌شده و غیرقابل جعل.

حمل‌ونقل خودکار و پرداخت‌های بلادرنگ

وسایل حمل‌ونقل عمومی و خودروهای خودران با هوش مصنوعی و GPS یکپارچه هستند. بلاکچین، تراکنش‌های پرداخت، بیمه، و حتی نگهداری خودرو را به‌صورت آنی، شفاف و بدون واسطه ثبت می‌کند.

مدیریت انرژی به سبک همتا به همتا (P2P)

خانه‌ها و ساختمان‌ها با پنل‌های خورشیدی برق تولید می‌کنند و مازاد آن را به دیگران می‌فروشند — بدون شرکت واسطه. این معاملات انرژی بین کاربران به‌صورت مستقیم و امن از طریق قراردادهای هوشمند بلاکچینی انجام می‌شود.

رأی‌گیری دیجیتال، شفاف و امن

هر شهروند می‌تواند از طریق اپلیکیشن موبایل خود در نظرسنجی‌ها، انتخابات شورای شهر یا بودجه‌ریزی مشارکتی رأی دهد. بلاکچین، صحت آرا را تضمین می‌کند و اعتماد عمومی را بالا می‌برد.

زباله‌هایی که ردیابی می‌شوند

پسماند هر خانوار با برچسب‌های هوشمند شناسایی می‌شود و اطلاعات آن روی بلاکچین ثبت می‌گردد. شهروندانی که درست تفکیک می‌کنند، به‌صورت خودکار از شهرداری پاداش دریافت می‌کنند.

سلامت دیجیتال با مالکیت شهروند

پرونده‌های پزشکی در اختیار بیمارند، نه بیمارستان. بیمار با کلید خصوصی خود اجازه دسترسی به پرونده‌اش را می‌دهد و تمام دسترسی‌ها روی بلاکچین ثبت می‌شود؛ شفاف، امن، و کنترل‌شده.

نتیجه‌گیری: شهر بلاکچینی یعنی شهری بر پایه اعتماد، شفافیت، مالکیت داده، و خودکارسازی هوشمند

در چنین شهری، دولت نقش هماهنگ‌کننده را دارد، نه کنترل‌کننده. تصمیم‌گیری‌ها با مشارکت دیجیتالی انجام می‌شوند و خدمات شهری با فناوری بهینه شده‌اند تا زندگی شهروندان را ساده‌تر، ایمن‌تر و عادلانه‌تر کنند.

کسب و کارها

فضای کار اشتراکی آبی‌سفید

حس خوب کار کردن

برگزارکننده

پارک فاوا (وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات)

هدف نهایی پارک فناوری اطلاعات و ارتباطات، جذب شرکت‌ها و واحدهای فناور داخلی و خارجی، ارتقاء آن‌ها در حوزه تولید محصولات آی.سی.تی مدرن، و تسهیل حضور آن‌ها در بازارهای داخلی و خارجی است.

حامی